Bezpieczeństwo czynne

Zasada działania systemu ESP.

Fot.: Bosch

Nie bez przyczyny zaczniemy od bezpieczeństwa czynnego. Działanie rozwiązań bezpieczeństwa czynnego mamy bowiem, na szczęście, okazję odczuwać dużo częściej. Mowa bowiem o urządzeniach zapobiegających ew. stłuczce czy wypadkowi.

Można powiedzieć, że pierwszym i najważniejszym elementem systemu bezpieczeństwa czynnego jest sam kierowca. Od jego zachowań bowiem w największym stopniu zależy to czy prowadzony przez niego samochód będzie uczestniczył w niebezpiecznym zdarzeniu drogowym.

Jednak w tym artykule chcemy skupić się na rozwiązaniach technicznych. A jest ich naprawdę wiele (i ich liczba wciąż rośnie). Fundamentalne czynniki zwiększające bezpieczeństwo czynne pojazdu związane są z samą budową jego karoserii.

Budowa nadwozia pomaga jechać bezpieczniej

Dobra widoczność z miejsca kierowcy, a co za tymidzie odpowiednia wielkość i umiejscowienie szyb i słupków nadwozia to podstawa. System oczyszczania szyb, w którego skład wchodzą nie tylko wycieraczki, ale i odpowiednie ukształtowanie smug powietrza opływających szyby (ułatwia to oczyszczanie szyb) jest równie ważny. Duże i łatwe w ustawieniu lusterka zapewniając większą widoczność także wydatnie zwiększają bezpieczeństwo czynne. Aerodynamika nadwozia powinna zapewnić odpowiedni docisk i prowadzenie pojazdu nawet przy dużych prędkościach.

Samochód powinien być także zbudowany zgodnie z zasadami ergonomii. Kierowca nie powinien mieć problemów ze znalezieniem urządzeń sterujących, a te najczęściej używane nie powinny wymagać odrywania rąk od kierownicy.

Systemy bezpieczeństwa czynnego

Fot. Bosch

Największe pole do popisu mają inżynierowie projektujący tego typu systemy. Generalnie rzecz ujmując większość z nich ma związek z odpowiednim przyhamowywaniem lub przekazywaniem napędu do poszczególnych kół pojazdu. Z systemów takich wymienimy najpopularniejszy obecnie system ABS zapobiegający blokowaniu się kół podczas hamowania. Dość popularny jest także system kontroli trakcji, który odpowiednio do warunków na drodze i położenia pojazdu może przyhamowywać (lub czasami przekazywać większy moment obrotowy) na poszczególne koła umożliwiając możliwie najdokładniejsze odwzorowanie toru jazdy założonego przez kierowcę.

Powstają także systemy wspomagające kierowcę przy nagłym hamowaniu, ostrzegające przed nieoczekiwaną zmianą pasa ruchu czy nagłym zmniejszeniem odległości od poprzedzającego pojazdu.

Co jeszcze wpływa na bezpieczeństwo czynne?

Opona także wpływa na bezpieczeństwo

Samochód powinien odpowiednio trzymać się drogi, a układ kierowniczy powinien zapewnić bezpieczną zmianę kierunku jazdy a ogumienie i zawieszenie powinno zapewnić odpowiednią przyczepność pojazdu do nawierzchni. W nocy przydają się coraz lepsze systemy oświetleniowe współczesnych pojazdów.

Dobry stan techniczny samochodu jest warunkiem koniecznym do prawidłowego działania wszystkich innych systemów i czynników opisanych w tym rozdziale. Wspomniana już sprawność psychofizyczna kierowcy pozwala mu wykorzystać w razie potrzeby kolejny ważny atut pojazdu – rezerwę mocy silnika. Tak właśnie – to co nieumiejętnie wykorzystane jest bardzo niebezpieczne, w rękach sprawnego i rozsądnego kierowcy pomaga zwiększyć bezpieczeństwo jazdy pozwalając w razie potrzeby na szybkie manewry.

Bezpieczeństwo bierne

Sprawdzania zachowania pojazdów pod kątem bezpieczeństwa biernego nie życzymy żadnemu z czytelników. Bezpieczeństwo bierne to bowiem czynniki, które minimalizują skutki wypadków ze szczególnym uwzględnieniem zdrowia pasażerów (i innych osób uczestniczących w danym zdarzeniu).

Budowa nadwozia chyba najważniejsza

Bezpieczeństwo bierne zapewnia przede wszystkim odpowiednia budowa nadwozia pojazdu. Powinna ona zawierać odpowiednie wzmocnienia i strefy kontrolowanego zgniotu. We wnętrzu pojazdu nie powinno być również żadnych ostrych elementów, które w razie kolizji mogą narazić pasażerów na uszczerbek na zdrowiu.

Budowa nadwozia powinna także zapewnić odpowiednie przemieszczenie silnika, kierownicy, pedałów i wszystkich elementów, które w razie kolizji mogą naruszyć strukturę przedziału pasażerskiego. Przykładowo pedały nie powinny przesunąć się w stronę nóg kierowcy lecz w stronę dokładnie przeciwną, a silnik powinien „wsunąć” się pod przedział pasażerski. Skoro już jesteśmy przy silniku podczas wypadku powinien on być wyposażony w odpowiedni system paliwowy i zapłonowy uniemożliwiający zapalenie się rozlanego paliwa.

Inne czynniki bezpieczeństwa biernego

Poduszki powietrzne

Budowa szyb również wpływa na bezpieczeństwo – obecnie szyby są klejone a nie hartowane. Oczywiście nie trzeba nawet wspominać o konieczności montażu (i stosowania) pasów bezpieczeństwa (najlepiej z napinaczami) oraz zagłówków. Bardzo ważne są również poduszki powietrzne – tutaj obowiązuje zasada im więcej – tym lepiej. Nasze „pociechy” powinniśmy wozić w specjalnie dostosowanych fotelikach.

Z bardziej „czynnych” elementów bezpieczeństwa biernego należy wymienić także nowoczesne systemy Pre-Safe przygotowujące samochód do wypadku (domykające szyby, ustawiające odpowiednio fotele, itp...). Są one obecnie stosowane raczej w droższych modelach, jednak ich stosowanie z pewnością pomoże ograniczyć ew. obrażenia.

Bezpieczeństwo przede wszystkim

Bezpieczeństwo pojazdów jest, oprócz ekologii, tym, na co najczęściej koncerny samochodowe przeznaczają grube pieniądze. I trzeba przyznać, że efekty są widoczne. Może jeszcze nie w Polsce, gdzie te najnowsze technologie z wiadomych przyczyn trafiają nieco później, ale na świecie liczba wypadków (bezpieczeństwo czynne) oraz ich ofiar (bezpieczeństwo bierne) systematycznie spada.

Co więcej - coraz bardziej bezpieczne są także nasze drogi. Może trudno to sobie wyobrazić, ale jeszcze nie tak dawno na drogach nie było nawet znaków. Ale nie ma potrzeby rozpisywania się o rozwiązaniach zwiększających bezpieczeństwo samych dróg - zostało ono dokładnie opisane w tym artykule.

Nam pozostaje tylko czekać aż podstawowa wersja samochodu nie będzie tą, którą z konieczności najczęściej wybieramy. O ile budowa nadwozia generalnie od ceny nie zależy o tyle zaawansowane elektroniczne systemy (może poza ABS) są dostępne zwykle za słoną dopłatą. Podobnie poduszki powietrznej innej niż czołowa trudno szukać w podstawowych wersjach samochodów.

Ale mimo wszystko warto się czasami zastanowić np. kupując samochód z mocniejszym silnikiem czy wyposażeniem z zakresu komfortu, czy nie warto zamienić go raczej na wyposażenie poprawiające nasze czynne i bierne bezpieczeństwo.