Artykuł pochodzi ze strony www.info-samochody.pl. Oryginał znajdziesz pod adresem:
http://www.info-samochody.pl/artykul,id_m-73,t-rodzaje_skrzyni_biegow.html
Autor: Łukasz Skupień / Data: 2007-08-10

Rodzaje skrzyni biegów

Skrzynia biegów jest niezbędnym podzespołem w samochodzie. Jej podstawowymi zadaniami jest przekazywanie momentu napędowego wytwarzanego przez silnik na koła pojazdu, a zarazem zapewnienie odpowiedniego przełożenia umożliwiającego płynne poruszanie się pojazdu w zakresie obrotów eksploatacyjnych silnika.

Drążek skrzyni biegów

Obecnie wyróżnić można kilka rodzajów skrzyń biegów, opierających się na różnych rozwiązaniach konstrukcyjnych, lecz spełniających to samo podstawowe zadanie, czyli zmianę przełożenia.

Kłowa skrzynia biegów

Jest to najprostszy rodzaj skrzyni biegów. Składa się ona z kół zębatych z zębami prostymi, które zazębiają się ze sobą w zależności od wybranego przez kierowce przełożenia. W skrzyni tej brak jest synchronizatorów w wyniku czego zmiana przełożeń dokonywana przez niewprawnego kierowce jest utrudniona, gdyż wymaga do odpowiedniego wysprzęglenia, przy określonych obrotach silnika.

Manualna skrzynia biegów

Obecnie jest najczęstszym rozwiązaniem stosowanym w większości pojazdów samochodowych. Wybór przełożenia odbywa się tutaj ręcznie przez kierowce. Podstawowymi elementami tej skrzyni są koła zębate, które są ze sobą zazębione na stałe, oraz synchronizatory.

Skrzynia manualna Skrzynia manualna

Kierowca przesuwając drążek zmiany biegów do odpowiedniej pozycji powoduje za pomocą skomplikowanego układu dźwigni wybór odpowiedniego zsynchronizowanego sprzęgła które zazębiając się z odpowiednim kołem zębatym powoduje zmianę przełożenia. Zasadniczą wadą tej skrzyni jest konieczność odłączenia napędu (wciśniecie pedału sprzęgła) podczas zmiany przełożenia.

Automatyczne skrzynie biegów

Podstawową zaletą skrzyń automatycznych jest zwolnienie kierowcy z konieczności zmiany biegów jak również wciskania pedału sprzęgła, gdyż ten całkowicie został wyeliminowany. Tym samym w przypadku automatycznej skrzyni biegów zamiast tradycyjnego sprzęgła ciernego zastosowana została przekładnie hydrokinetyczna, która umożliwia prace tej skrzyni. Głównym elementem budowy skrzyni biegów jest zazwyczaj przekładnia planetarna, która umożliwia uzyskanie przełożenia przez przyhamowywanie poszczególnych jej elementów. W zależności od tego, które z kół przekładni jest unieruchomione za pomocą hamulca uzyskuje się różne rodzaje przełożenia.

W nowoczesnych skrzyniach automatycznych możliwe wybranie jest trybu jazdy tzn. sportowy, normalny, zimowy, oszczędny możliwe jest też samoczynne dostosowanie pracy skrzyni do trybu jazdy kierowcy.

Obsługa automatycznej skrzyni biegów sprowadza się jedynie do kontroli stanu oleju oraz w razie konieczności do jego uzupełnieniu. Jest to dość ważna czynność w przypadku tego rodzaju skrzyń gdyż nieprawidłowa ilość oleju w skrzyni powodować może nieprawidłowe jej działanie, a niedopilnowanie czasu wymiany oleju znacznie skraca żywotność skrzyni.

Sekwencyjne skrzynie biegów

W sekwencyjnej skrzyni biegów (często nazywanej też półautomatyczną) zmiana przełożenia odbywać może się na kilka sposobów. Głównymi rozwiązaniami są:

  • zmiana przełożeń za pomocą drążka przy czym wybór przełożeń odbywa się tylko na zasadzie ruchu drążka do w przód lub w tył prze co możliwe jest zmiana przełożenia tylko o jeden bieg,
  • za pomocą łopatek umieszczonych przy kierownicy.

W skrzyniach tych wyeliminowano również pedał sprzęgła, a rozłączeniem sprzęgła steruje mikroprocesor za pomocą siłownika lub pompy. Dzięki możliwości szybkiej zmiany przełożenia skrzynie te stosowane są głównie w samochodach sportowych również w Formule1. Obecnie jednak coraz częściej skrzynie te stosowane są również w samochodach osobowych.

Bezstopniowe skrzynie biegów

Główną zaletą bezstopniowych skrzyń biegów jest płynna zmiana przełożenia dzięki czemu wyeliminowane zostały szarpnięcia przy zmianie biegów. Skrzynia ta składa się z dwóch kół stożkowych oraz oplatającego je łańcucha o odpowiedniej długości. Zmianę przełożenia w skrzyni bezstopniowej uzyskuje się przez zmianę odległości miedzy kołami stożkowymi przez co następuje zmiana promienia oparcia się łańcucha o koła. W przekładniach tych możliwe jest praktycznie dowolne kształtowanie przełożenia. Zmianę odległości pomiędzy kołami stożkowymi odbywa się za pomocą pompy oraz odpowiednich zaworów regulacyjnych.

Na rynku europejskim przewagę stanowią samochody wyposażone w ręczne skrzynie przekładniowe. Fakt ten ulega jednak powolnej zmianie, gdyż coraz częściej decydujemy się na zakup pojazdu z automatyczną skrzynią biegów. Biorąc pod uwagę szybki rozwój techniki w przyszłości wymyślone zostaną zapewne nowe rozwiązania, które będą jeszcze wygodniejsze i lepsze.